Dagboek van een filosofisch gestemde soldaat in Nederlands Indië

1996, terug naar Indonesië

Meer dan vijftig jaar geleden vertrok mijn vader Joop Vermoolen naar Indonesië. De reis erheen duurde lang, vele weken. In 1996 vertrokken we met mijn vader, mijn moeder Leny en broer Joost naar dit land om met eigen ogen te zien of Indonesië inderdaad zo mooi was. En om op zoek te gaan naar zijn herinneringen. Regelmatig had mijn vader over deze zeer ingrijpende periode verteld, waar hij een trauma aan had overgehouden. Wat vooral veel indruk op mij maakte was het verhaal dat de hizboelah op Madura geloofde dat als ze in de strijd werden gedood ze dan in een betere wereld terechtkwamen. Vanwege hun geloof liepen ze – slechts gewapend met krissen en zwaarden – dwars tegen het mitrailleurvuur in, zonder angst te tonen. Een ander verhaal ging over een leider van een godsdienstige beweging. Deze man was verschillende keren gevangen genomen en gedood. Tenminste, dat werd aangenomen, want iedere keer kwam hij weer tot leven. Waarschijnlijk had hij zijn tegenstanders met zwarte magie ‘betoverd’.

 

Naarmate wij ouder werden, kwamen er verhalen bij over het feit dat mijn vader zich absoluut niet kon verenigen met wat er tijdens de politionele acties in Indonesië was gebeurd. Hij had zich pas aan het eind van de diensttijd echt gerealiseerd dat ze niet de orde en rust moesten herstellen, maar dat de Nederlandse regering haar kolonie niet wilde opgeven. Het gevecht dat zogenaamd over herstel van de rust en orde ging, bleek in werkelijkheid een onafhankelijkheidsstrijd te zijn. Met dat feit had mijn vader veel moeite. Ook de opvang na terugkomst – of beter gezegd het totale gebrek aan opvang – zat hem erg dwars. Er was geen belangstelling voor de verhalen.

 

Mijn vader wilde altijd nog een keer terug, om dat mooie land nog een keer te zien. Tijdens de politionele acties schreef Joop zeer regelmatig brieven naar zijn ouders. Die brieven heb ik allemaal overgetikt (jammer genoeg is het manuscript in een oude computer verloren gegaan…). Voor onze reis heeft hij al zijn oude brieven herlezen en een selectie gemaakt van belangrijke zaken. De brieven maakten op mij veel indruk, omdat het een verhaal van een soldaat is die steeds kritischer wordt. In het begin gelooft hij nog in de goede zaak, maar daar gaat hij steeds meer aan twijfelen. Op reis hadden we de brieven bij ons en zijn we op zoek gegaan naar plekken die voor mijn vader grote betekenis hadden. Waaronder de plekken waar zijn medesoldaten zijn gestorven en de begraafplaats waar we tientallen van zijn oude kameraden terugvonden.