13 Jul Musea/bezienswaardigheden
Vanwege mijn interesse in kunst en cultuur en geschiedenis kom ik (Sarah Vermoolen, verhalenmaker) graag in musea. Vroeger beschreef ik de opgedane kennis in mijn reisboeken en artikelen. Vanzelfsprekend deed ik dan ook extra onderzoek. Tegenwoordig wandel ik alleen rond als geïnteresseerde bezoeker. Sinds najaar 2024 heb ik er plezier in om tijdens een bezoek goed op te letten en er ter plekke een snelle recensie over te schrijven voor Google Maps. Hieronder vind je een selectie van deze verhaaltjes en vele foto’s. Het zijn er inmiddels al bijna honderd :-).
Op Google Maps schrijft Sarah Vermoolen sinds eind 2024 recensies over bezienswaardigheden. Haar profiel
Wereldmuseum Leiden
‘Ben je hier al eerder geweest?’, vraagt de jonge vrouw achter de balie. Jazeker, maar dat is al een tijd geleden. Als reisgidsschrijver heb ik lang geleden ondermeer reisboeken over Nieuw-Zeeland en Australië gemaakt en reportages over Indonesië. Erg leuk om nieuwe tentoonstellingen te zien en te genieten van de interessante kunst met goede uitleg. Leuk dat ik ooit in Australië met Annette van Ham, de grondlegger van het later op te richten aboriginalmuseum in Utrecht heb opgetrokken op zoek naar de Aboriginal cultuur en kunst, en te zien dat de nieuwe expo met interessante kunst hier een mooie plek heeft.
De jonge vrouw achter de balie geeft veel tips wat we zeker moeten gaan zien. Zoals de expo over het Benin brons dat binnenkort wordt teruggegeven. De Britse oorlogsbuit bestaat uit voorwerpen ter verering van de voorouders van de Oba en zijn voor Benin van onvervangbare culturele en emotionele waarde.
We kijken lang rond bij de expo over Indonesië dat start met een imposant beeld van de Garuda, een mythisch wezen met kenmerken van een mens en roofvogel. Het staat op het nationaal wapen en op het logo van de luchtvaartmaatschappij. Bij de expo over goudschatten hoort ook het verhaal dat ten onrechte verkregen museumstukken teruggegeven worden. Zoals ook de Lombokschat, die in 1894 werd geroofd door een militaire Nederlands-Indische expeditie. De gouden voorwerpen die zijn buitgemaakt tijdens koloniale oorlogen hadden vaak een rituele functie.
Elk Indonesisch eiland heeft zijn eigen cultuur, religie, kunst en verhalen. De collectie van houten mythische dieren wordt goed toegelicht. Mooi om het gedetailleerde houtsnijwerk goed te bekijken. De Batak op Sumatra heeft een eigen religie waar een toverboek, toverstaf en toverbrij belangrijk zijn om contact te maken met goden en voorouders. Voorouderverering was ook heel belangrijk op de Molukken, zie de houten beeldjes die mensen soms bij zich droegen ter bescherming tegen het kwaad.
De expo in de ban van het goud laat diverse facetten zien, zoals de materiële en spirituele waarde vanaf de prehistorie tot aan nu en de keerzijde van de goudkoorts. Hoe de goudaders ontstaan wordt uitgelegd in een filmpje. De foto’s van de zoektocht in goudmijnen naar dit zeldzame materiaal – door gravers in levensgevaarlijke omstandigheden – zijn schokkend. De expo blikt ook in de toekomst waar in het heelal goud zou kunnen worden gewonnen. Je bent al snel drie uur in het museum en dan loop je nog aardig door. Op aanraden van de jonge vrouw achter de receptie ben ik wat langer stil blijven staan bij de foto’s van de Mapuche.
Er is zoveel te zien en lezen dat je er ook voor kunt kiezen om vaker te komen en 1 expo heel grondig te bekijken en tot je door te laten dringen. Dat maakt dan wellicht nog meer indruk. Als je wel alles bekijkt tijdens een bezoek dan is het zeer indrukwekkend om te zien wat culturen over de hele wereld voor rijkdom hebben achtergelaten die zoveel vertellen over hun geloof en levenswijze. Persoonlijk had ik het wel fijn gevonden als er af en toe zitjes zijn waarbij je kunt kijken en luisteren naar de verhalen van mensen overal ter wereld zodat het nog iets meer gaat leven.
Van Gogh Museum
In tien jaar tijd ontwikkelde Vincent van Gogh een eigen blik en schildersstijl die hem wereldberoemd zou maken. Hij had als voorbeeld boerenschilders die het plattelandsleven verbeeldden. Vincent van Gogh vond dit pure en eerlijke leven en handwerk ook zeer inspirerend. Beroemd is hij ook door zijn vijf schilderijen van zonnebloemen. Zelfs op een maandagochtend begin maart is de expo zeer druk bezocht.
Via informatieve teksten kom ik het volgende te weten: ‘Vincent van Gogh werd in 1853 geboren in Zundert. Op 27-jarige leeftijd besluit hij kunstenaar te worden en hij oefent met tekenen. Hij had een tomeloze werkdrift en leerde het vak door goed naar de kunst van anderen te kijken. Zijn voorbeeld waren Franse 19-eeuwse boerenschilders die het leven op het platteland lieten zien. Hij voelt zicht thuis in de rol van boerenschilder. Zo maakte hij in 1885 de Aardappeleters waarbij handenarbeid in een eenvoudig thuis, handen en gezichten het verhaal vertellen van de aarde, zelf gekweekte groente en mensen die op een eerlijke manier hun geld verdienen.
In Arles ontwikkelde hij zijn beroemde schilderstijl met een energieke penseelstreek en sterke kleurcontrasten. Hij wilde de schilder van de zonnebloem worden en dat is hem gelukt. Met drie tinten geel bereikte hij een kleurharmonie. Hij schilderde vijf series die wereldberoemde iconen zijn geworden.
Zijn zelfportretten diende om de wereld om hem heen op een nieuwe manier te bekijken, het was studiemateriaal. “Als ik sta te schilderen, dan voel ik het leven.” Bijzonder is dat de schilderingen aan de achterkant van de schilderijen ook te zien zijn.
In 1888 schildert hij de zonnebloemen en snijdt hij zijn oor af. Dit is een gevolg van het incident met kunstenaarsvriend Paul Gauguin. De twee vrienden maken ruzie waarbij hij hem achtervolgde met een scheermes, in een vlaag van verstandsverbijstering snijdt Vincent van Gogh vervolgens zijn eigen oor af. In 1889 laat hij zich opnemen in een psychiatrische inrichting. In 1990 schildert hij gemiddeld een schilderij per dag. Hij schiet een kogel door zijn hoofd en overlijdt twee dagen later op 29 juli.’
expo Ansel Kiefer bij Van Gogh Museum/Stedelijk Museum
Wij komen voor de nieuwe tentoonstelling van Ansel Kiefer die in 1945 in Zuid-Duitsland wordt geboren. Hij had als voorbeeld Vincent van Gogh waarbij het hem vooral ging over de opbouw van het werk. De expo is ongelooflijk indrukwekkend, waarbij afstand nemen van de enorm grote werken essentieel is.
Het gaat Kiefer vooral om de rationele structuur en trefzekere opbouw van de schilderijen, zo lezen we op de informatieve bordjes. ‘Talent is iets nieuws creeren dat betekenis heeft en je aan het denken zet. Hij maakt duistere gouden landschappen vol diepere betekenissen, net zoals die van zijn voorbeeld Van Gogh. Ze verwijzen naar de cyclus van het leven, zo weeft de kunstenaar een web van complexe en raadselachtige verbanden. Composities van Van Gogh geven het landschap een nieuwe context, zo ook bij Kiefer die een zonnebloem inzet. Ze zijn verbonden met de sterren en bewegen naar de zon toe, in de nacht sluiten ze. Overeenkomst tussen beide kunstenaars is ook het gebruik van poezie, literatuur en filosofie als bron van inspiratie.’
Kiefer gebruikt stro, lood, olie en bladgoud naast dik opgebrachte verf. Het tegenover elkaar zetten van ruwe materialen en kwetsbaar materiaal is typerend voor zijn werk. Het heeft ook symbolische waarde: het goud staat voor de eeuwigheid, het andere voor toegankelijkheid. Leuk om de audiotour te beluisteren zodat de werken nog meer tot leven komen. Zijn materiaalgebruik staat voor vergankelijkheid en het goud voor het eeuwige leven. Ook het gebruik van lood vertelt een verhaal. Er is genoeg te zien en horen om uren geboeid rond te lopen. In het Stedelijk Museum hangt deel 2 waarbij het anti oorlogswerk de titel van de expo draagt.
Kunstmuseum Den Haag
Bij een museumbezoek is het fijn als je al voorkennis hebt en interesse voor bepaalde kunstenaars. Zo had ik lang geleden twee kamers geschilderd in de primaire kleuren met als voorbeeld Mondriaan. Als liefhebber van De Stijl is het een feest om iedere keer het wonderschone gebouw van Berlage te bezoeken. De lichtinval (ook van boven), het mooie kleurgebruik en de materialen werken goed samen in dit art deco meesterwerk. De stijlkamer naar een ontwerp van GW Dijsselhof toont de Nederlandse bijdrage aan art nouveau: met gebatikte wandbespanningen, houtsnijwerk, borduurwerk en houten panelen.
Het museum heeft veel kunst van wonderkind Piet Mondriaan die al op jonge leeftijd zeer realistisch werk maakte. Hij is vooral bekend vanwege een nieuw schoonheidsbewustzijn: het abstracte werk werd bekend door het tijdschrift De Stijl (1917). Met als idee: ‘De wereld moet meer in balans komen, waarbij verschillende inzichten samenkomen. Het is een zoektocht naar de ideale harmonie en rust.’
Mooi om de ontwikkeling te zien van Mondriaan zijn werk waarbij hij steeds abstracter gaat werken. En het kleurgebruik verandert: ‘kleur en lijn gedijen het best als zij kunnen sprankelen als licht. Hij zoekt naar een radicale harmonie die leidt naar een abstracte kunst.’ Ook is er werk te zien van andere bekende kunstenaars en makers die begin 20e eeuw een revolutionaire ontwikkeling doormaakten. ‘Met goede spullen zou het leven van iedereen veranderen.’
Kandinsky gaat op een andere manier om met abstractie, hij vertaalt geluid in kleur en vorm. Ook Picasso nam de vrijheid om zijn eigen verbeelding te volgen. We hadden het geluk dat er ook een museumdocent rondliep die uitleg gaf aan schoolkinderen. Erg leuk om af en toe mee te luisteren.
Mooi om de keuken te zien van ontwerper Piet Zwart uit Zaandijk. Zijn Bruijnzeelkeuken staat voor een belangrijke ontwikkeling qua standaardisatie en ergonomie.
Aline Thomassen laat de kracht van Marokkaanse vrouwen zien in metershoge rauwe aquarellen. De meeste belangstelling zien we voor de ‘alledaagse’ werken van bekende Franse impressionisten.
Mooi om het werk ‘Huizen bij de oever van de Zaan’ te zien, ik fiets regelmatig langs het pand dat vereeuwigd is in dit bekende schilderij van Claude Monet.
Rijksmuseum Amsterdam
Google Maps review 18 oktober 2024
Mijn eerste bezoek aan het Rijksmuseum was met school, met de docent van de tekenles. De tientallen jaren daarna kwam ik er regelmatig. Bij een open dag van de bouw heb ik lang geleden ook de kelders gezien toen ze bezig waren met de verbouwing. Iedere keer zie of kijk ik anders. In de eregalerij vind ik het nu vooral interessant hoe de bezoekers kijken naar de meesterwerken. En in de bibliotheek hoe de studenten hier aan het werk zijn. In een prachtig gebouw komt de kunst goed tot zijn recht. Het is iedere keer een feest om te bezoeken.
Kasteel Ammersoyen
Zeer de moeite waard om dit prachtige kasteel te bezoeken. Het Middeleeuwse kasteel vertelt mooie verhalen: over de vroege geschiedenis, nieuwe bewoners die het verbouwden met inzichten van die tijd en weer latere bewoners die de middeleeuwen weer lieten floreren. Een brand verwoestte het kasteel dat later weer is opgebouwd. Na WOII was het even een fabriek van wasmachines. Daarna heeft Gelders Landschap Kastelen het weer in volle glorie hersteld. Aan de hand van scherven in de slotgracht is veel kennis verzameld zodat het verhaal zo realistisch mogelijk verteld wordt. Over het bier en de kerker. Erg leuk is dat je overal kunt ronddwalen en de trappen volgt in de torens naar kamers waar je veel te weten komt. Over mythes die ontkracht worden, zoals hulpeloze vrouwen, dat de wanden wit waren en dat gevangenen lang werden opgesloten in donkere kerkers. De film, de vrijwilligers, de borden met informatie maken het een leuke interessante belevenis, zeker ook voor kinderen die hier een heel leuke ontdekkingsreis maken.
Monetatelier Zaandam
In 1871 bezocht Claude Monet vier maanden de Zaanstreek en maakte daar 25 impressionistische schilderijen. Hij schreef over deze periode dat er genoeg te zien en schilderen was voor een mensenleven. De rest is geschiedenis. De schilderijen van Claude Monet zijn wereldberoemd, hij behoort tot een van de meest populaire schilders. Logisch dat in Zaandam, waar hij zijn impressionistische stijl ontdekt, een Monetatelier is. In het archief van De Zaanse Verhalen vind je verschillende verhalen over het Monetatelier.
Zo vertelt vrijwilliger Frits Schuster: Tot 1850 schilderden kunstenaars in hun atelier. Daar hadden ze pigment en olie waar ze verf van maakten. Buiten konden ze daar niets mee. Door de uitvinding van de tube in 1841 kwamen er verffabriekjes. De schilder kon daarna met drie tot vier tubes met de primaire kleuren alle kleuren maken. In het MonetAtelier heeft een kofferezel gestaan, zoals Monet die gebruikte.
Met het doek onder zijn arm en de kofferezel waar de verftubes en penselen in zaten kon hij overal naar toe. Hij zette de ezel op en begon te schilderen. Monet hield van het buitenleven. Wanneer de zon doorbrak, dan liep hij naar buiten om de impressie van die dag te pakken. Licht vond hij zo mooi en hij was gek op luchten. Kleur staat bij gratie van het licht. Ter plekke legde hij waarschijnlijk tachtig procent van het schilderij vast, de rest voegde hij er later aan toe. Zo zijn er verschillende schilderijen waarvan we denken te weten dat de bootjes er later aan zijn toegevoegd. Hij hield van boten, daar had hij veel schetsen van.’
De Groene Kathedraal Almere
Naar aanleiding van het landschapskunstwerk De Groene Kathedraal hebben we de kathedraal in Reims bezocht dat als voorbeeld diende. De afmetingen zullen wel kloppen maar het heeft verder niets met elkaar te maken. Waar de kathedraal in Reims door uitblinkt, is niet zichtbaar in de landschapskunst. Een ander voorbeeld was beter geweest.
Zeeuws Museum Middelburg
Wat een leuk, leerzaam en toegankelijk museum! In de mooie abdij is van alles te zien dat een boeiend en divers verhaal vertelt over Zeeland. Zoals de expo over hand- en verstelwerk door de eeuwen heen. In de vroege 19e eeuw werden meisjes tussen de 11 en 16 jaar in armenhuizen, diaconiescholen, etc het vak bijgebracht zodat zij voor vrouwen uit welgestelde gezinnen hun kleding kunnen repareren en versieren. In de expo zie je de ontwikkeling van het handwerk en de werkplaats waar bezoekers het handwerk een eigen betekenis geven.
Nederlandse handelaren verscheepten met steun van de Nederlandse overheid tussen 1600 en 1800 meer dan 600.000 gevangen volwassenen en kinderen van Afrika naar Noord- en Zuid-Amerika. Zo’n 300.00 kwamen voor rekening van Zeeland. De grootste handelaar was de middeleeuwse commercie compagnie. Door het bewaard gebleven archief is bekend hoe de mensenhandel in z’n werk ging.
Op de tweede etage wordt het slavernijverleden belicht. Het thema: ‘Hoe verzetten tot slaaf gemaakten zich en hoe werkt deze dramatische geschiedenis nog altijd door in denkbeelden.’ De expo geeft ook aandacht aan fort elmina, waar de tot slaafgemaakten gevangen werden gezet. En aan de marrons, die de plantages waren ontvlucht en in het binnenland een vrij leven wilden opbouwen. Ze krijgen bij de expo een gezicht.
Op de derde en vierde etage zijn permanente tentoonstellingen over de eilanden van Zeeland die een eigen taal en gewoontes hebben. Kunst, archeologische vondsten, het droogmaken, de dijkwerkers komen voorbij. Een zaal is ingericht met indrukwekkende wandkleden waar slagen op zee, onder meer uit de 16e eeuw, te zien zijn.
Op de vierde etage zie je in de wonderkamers zeer uiteenlopende mooie objecten Mooi en interessant is de afwisseling van onderwerpen die zorgvuldig worden belicht. Leuk dat je als bezoeker bij de wisseltentoonstellingen ook je eigen creaties en denkbeelden kunt inbrengen.
Verfmolen De Kat Zaanse Schans
Molen De Kat is nog de enige verfmolen ter wereld en de drukst bezochte molen (ter wereld?) Je kunt hier zien hoe pigmenten voor verf worden gemalen. De grondstoffen voor verf komen vaak uit mooie landschappen. Zo komt Spaans rood of rode dodekop uit een Zuid-Spaanse mijn. Van de luizen van een cactus kun je mooi karmijnrood maken dat in lippenstift wordt gebruikt. Staat er voldoende wind dan kun je in 2 uur pigment maken van natuurlijke grondstoffen. De grote maalstenen wegen 3000 kilo, in een afgesloten ruimte staan de maalstenen van 2000 kilo.
Kunstenaars en kunstexperts komen graag naar het atelier in De Kat om pigmenten te kopen en om kennis op te doen. Verf maken is een ambacht waarbij het van essentieel belang is welk bindmiddel je toevoegt. Lang geleden werden de huizen en molens zwart geteerd. Later kregen ze mooie kleuren.
Sinds de 17e eeuw wordt er verf geproduceerd in de Zaanstreek. In 1670 begon een molen met het malen voor een rode kleurstof. Er waren 58 verfmolens in de Zaanstreek, die soms alleen stopverf of het uitermate gevaarlijke loodwit maakten. Molen De Kat is oorspronkelijk in 1781 gebouwd. Sinds de herbouw in 1960 aan de Zaanse Schans is het een verfmolen.
Bij dit familiebedrijf komen bezoekers graag langs want ze worden enthousiast ontvangen. Wanneer je voor 33,50 per jaar lid wordt van Vereniging De Zaansche Molen kun je alle molens van de vereniging en het Zaans Museum gratis bezoeken.
Louwman Museum Haagse Hout
In een mooi gebouw krijgen de pronkstukken alle aandacht die ze verdienen. Dit is de oudste prive verzameling van bijzondere, niet gerestaureerde vervoermiddelen met een leuk verhaal. Zoals de Portugese tweezitskoets, de traquitana uit 1775 die nog volledig authentiek is. Of de draagkoets uit 1750 die zeer populair was omdat in de steden de straten erg vervuild waren. De oudste gemotoriseerde bus ter wereld is de miles daimler double decker omnibus uit 1904 die rondreed in Londen.
Verspreid over drie etages is er veel moois te zien met interessante bijschriften. Er lopen vrijwilligers rond die je graag meer vertellen. Ik kreeg ook de tip om niet alle bordjes te lezen want er is zoveel te zien en lezen. Halverwege even pauze houden was ook een goede tip, zo geniet je meer van alles wat nog komen gaat. En dat is heel veel.
Het Scheepvaartmuseum
Een halve eeuw geleden kwam ik al bij het Scheepvaartmuseum. Als dochter van een botenbouwer (jachtinterieur) was dit een jaarlijks uitstapje. Ik herinner me vooral heel veel boten die het verhaal vertelden van de scheepsbouw. Mijn vader renoveerde ook historische houten schepen dus de belangstelling kreeg je van huis uit mee. Heel af en toe ging ik later nog op bezoek bij het vernieuwde scheepvaartmuseum en was vooral onder de indruk van het gebouw. Vandaag heb ik er weer uren doorgebracht. Aanleiding was de expo Food for thought, die bijna afgelopen is.
Ook in de andere tentoonstellingen staat bewustwording centraal. Het laat zien hoe uitbuiting van land en mensen wereldwijd tot onze rijkdom hebben geleid. Nederland speelt een belangrijke rol bij de slavernij en het uitbuiten van kolonies. We richtten oorlogsmachines als de VOC en WIC op om daar het land over te nemen.
Vroeger werden hier in mijn herinnering alleen boten getoond, nu zijn het de verhalen die je laten nadenken. En met een heel ongemakkelijk gevoel laten zien waar onze Gouden Eeuw toe heeft geleid. Een museum met verhalen die ertoe doen.
