12 Jul Tuol Sleng genocidemuseum Phnom Pen
30 november 2024
Een bezoek aan de gevangenis en de killing fields zijn voor veel toeristen een belangrijk onderdeel van hun reis door Cambodja. Goed om te zien dat ze hun kleding (geen blote jurken en shorts) hebben aangepast. Bij de ingang wordt ook aangegeven dat respectvolle kleding en stilte zeer op prijs wordt gesteld uit respect voor de slachtoffers. De Rode Khmer wilde de filosofie van Mao vervolmaken waarbij ze van nul af aan de samenleving wilden starten. Zelfkritiek stond centraal en het uitbannen van intellectueel, kunstzinnig en religieus gedachtegoed. De intellectueel was de vijand van de revolutie. Martelingen werden ingezet om de ‘nieuwe’ mens te laten inzien welke fouten ze hadden begaan.
Wat er aan voorafging: Tijdens de Vietnamoorlog hadden de Amerikanen in de jacht op communisten meer bommen op het platteland gegooid dan er in totaal in de Tweede Wereldoorlog zijn afgeworpen. Uit angst vluchtte iedereen jaar naar de steden. Op 17 April 1975 nam de Rode Khmer de leiding over en alles zou veranderen, er brak echter een nog veel gruwelijker tijd aan met een genocide die miljoenen slachtoffers eiste door martelingen, doden, hongersnood en ziekte. Direct werden mensen gedwongen de stad te verlaten. Er was een avondklok. Massaal trokken mensen naar dorpen waar wellicht nog familie woonde. Gezinnen werden uit elkaar gerukt.
Pol Pot die pas veel later het gezicht werd van de Rode Khmer maar wiens gezicht niet bekend was bij de bevolking had met het kader een fantasie en maatschappij voor ogen die niet gebaseerd was op kennis. Maar gebaseerd op het voorbeeld van Mao, maar dan nog veel radicaler. De klassenverschillen moesten verdwijnen en de maatschappij weer van nul af worden opgebouwd. “Vervuiling” door intellectuele en/of stedelijke ontsporingen moesten met wortel en al worden verwijderd. Pas dan kon de maatschappij weer zuiver en gelijkwaardig worden.
De nieuwe mensen, zoals artsen, advocaten, kunstenaars, doktoren, leerkrachten waren de vijand. Een bril en zachte handen stonden symbool voor de vijand. Religie moest worden uitgebannen. Alles en iedereen was verdacht. In de inmiddels leeggelopen steden waar alleen nog het kaderpersoneel woonde werden in volledige afzondering gevangenissen ingericht. Zoals S21 in Phnom Penh. In een voormalig schoolgebouw werden de ventilatiegaten dichtgemaakt en kwamen er tralies voor de ramen. Hier werden mensen zonder duidelijke reden vastgezet en gefolterd tot ze een bekentenis zouden afleggen over hun vermeende misdaad. Doel was dat ze een bekentenis zouden afleggen, daarna werden ze afgevoerd naar de killing fields om vermoord te worden.
Minitieus werd bijgehouden welke folteringen werden toegepast. Iemand mocht niet overlijden zonder bekentenis. Artsen waren vermoord, verpleegkundigen die een korte opleiding hadden gevolgd strooide letterlijk zout en andere pijnlijke middelen in de wonden zodat mensen nog meer zouden lijden. Er golden de meest bizarre regels waar de gevangenen aan moesten voldoen en waar straffen op stonden. Wat de gevangenen voor misdaad hadden begaan was volstrekt onduidelijk. In S21 zaten misschien 12.000 gevangenen of misschien ook wel 20.000. Ze werden ontdaan van hun identiteit en hun sekse. Zo werden ze benoemd als het en gekoppeld aan hun celnummer. De maatschappij zuiveren en teruggeven aan het basisvolk, de oude mensen op het platteland, was de gedachte.
Ook op het platteland hadden de mensen het heel zwaar omdat landbouwvoertuigen verboden waren en mensen zich soms bijna letterlijk doodzwoegden als dieren. Ontmenselijk was het doel. Met de audiotour wordt een indringend en afgrijselijk beeld gegeven van het leven in de gevangenis. Het is zeer de moeite waard. Ook kun je met een gids meer verhalen horen. Na afloop staan verschillende overlevenden klaar om hun verhaal in boekvorm te verkopen. De meeste toeristen kijken ze niet aan en lopen snel voorbij. Stop je wel om ze aan te kijken en hun boek te kopen dan zijn ze heel blij met deze belangstelling en waardering voor hun verhaal.
Op Google Maps schrijft Sarah Vermoolen sinds eind 2024 recensies over bezienswaardigheden in Nederland, Frankrijk, Bangkok, Sri Lanka en Cambodja. Haar profiel
